Η γρήγορη επιτυχία είναι κάτι που ο καθένας μας αναζητά και σίγουρα θα ήταν κάτι που θα μας έβγαζε από κάθε κόπο και “δυσκολία”. Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση της απώλειας βάρους. Όσο πιο γρήγορα ξεφορτωθούμε το βάρος μας τόσο πιο γρήγορα θα νιώσουμε καλά. Έτσι λοιπόν, είναι πολύ ελκυστικό όταν ακούμε για μεθόδους που υπόσχονται γρήγορη απώλεια βάρους, όπως για παράδειγμα 2-4 kg την εβδομάδα!
Είναι όμως προς όφελός μας όλη αυτή η βιασύνη; Πόσο μπορεί να διαρκέσει μια επιτυχία χωρίς να έχει γερά θεμέλια; Ας δούμε ένα παράδειγμα για το πως ξεκινά ο δρόμος για αυτή την γρήγορη επιτυχία και που καταλήγει:
Πάνω στην απελπισία και την απογοήτευση σου ξαφνικά νιώθεις χαρούμενος που σου δίνεται η ευκαιρία να χάσεις βάρος με πολύ γρήγορα αποτελέσματα. Ξεκινώντας λοιπόν, μένεις ακόμη πιο έκπληκτος μετά από μια εβδομάδα που η ζυγαριά σε δείχνει 2-4 κιλά πιο αδύνατο (που παρεμπιπτόντως ένα μεγάλο μέρος αυτών των κιλών είναι υγρά!). Είναι κάτι που επιθυμούσες για πολύ καιρό και έτσι το αποτέλεσμα σου δίνει μεγάλη ικανοποίηση. Περνούν κι άλλες μέρες και ο δείκτης της ζυγαριάς εξακολουθεί να μειώνεται δραματικά. Εν τω μεταξύ, οι ζαλάδες και οι πονοκέφαλοι αρχίζουν να κάνουν προειδοποιητικά σηματάκια και η πείνα είναι τρομερή, τόσο, που θες να φας ακόμη και άνθρωπο! Παρόλα αυτά, τα κομπλιμέντα αρχίζουν να πέφτουν βροχή, έτσι η πείνα και τα συμπτώματα απαλύνονται για λίγο και έτσι συνεχίζεις τον «αγώνα». Ενδιάμεσα έχεις διάφορες προτάσεις για εξόδους, αλλά εσύ τις απορρίπτεις για να μην μπεις σε πειρασμό. Και αν τύχει να βρεθείς σε ένα κοινωνικό τραπέζι εσύ προσπαθείς να «πνίξεις» την πείνα σου και απλά προσποιείσαι ότι περνάς καλά, ή καταλήγεις να πέφτεις με τα μούτρα γεμίζοντας τον εαυτό σου με τύψεις και ενοχές. Περνούν ακόμη λίγες μέρες και οι αντοχές σου εξαντλούνται. Εν τω μεταξύ η ζυγαριά αρχίζει και «κολλάει». Οι ζαλάδες και οι πονοκέφαλοι δεν σε αφήνουν, η μνήμη σου εξασθενεί, η απόδοση σου στην δουλειά και σε ότι κάνεις πέφτει στο μηδέν, χάνεται κάθε όρεξη και διάθεση για οποιαδήποτε δραστηριότητα και η πείνα σου…δεν παλεύεται! Ε λοιπόν πόσο να αντέξεις κι εσύ, άνθρωπος είσαι! Ανοίγεις το ψυγείο και τα ντουλάπια ή σταματάς στο πρώτο περίπτερο που θα δεις και καταβροχθίζεις ότι βρεις μπροστά σου. Κάπου σε ένα μέρος του μυαλού σου υπάρχει το σκεπτικό της επιβράβευσης: “αφού στερήθηκα τόσο μου αξίζει να φάω ότι θέλω!” Όμως, αυτό το ξέσπασμα δεν σταματά εδώ. Όντας τόσο καιρό στερημένος αρχίζεις ένα άλλο αγώνα: να φας ότι στερήθηκες…εις διπλούν! Και έρχεται η μέρα που ανεβαίνεις στην ζυγαριά και ο δείκτης ανεβαίνει κατακόρυφα. Ξαφνικά η ευχαρίστηση και ο ενθουσιασμός που «προσωρινά» απέκτησες χάνεται, το ηθικό σου πέφτει κατακόρυφα, σκεπτόμενος ότι δεν τα κατάφερες τα βάζεις με τον εαυτό σου. Ξεχνάς ή δεν γνωρίζεις ότι στέρησες στον εαυτό σου μια φυσική ανάγκη, ή εκείνο που απολάμβανες τόσο: το φαγητό. Εξάντλησες τόσο το σώμα σου, του στέρησες τόσα πολλά, που απλά ήρθε η ώρα να σου επιτεθεί!
Παρόλο που ακούμε άπειρες φορές την γνώμη κάποιου ειδικού, εξακολουθούμε να επιλέγουμε τον πιο «γρήγορο» και άκρως στερητικό τρόπο, επειδή έτσι έχουμε συνδέσει την έννοια της δίαιτας: Για να χάσεις βάρος πρέπει να στερηθείς!
Ωστόσο, οι μέθοδοι που υπόσχονται γρήγορη απώλεια βάρους στηρίζονται σε πολύ υποθερμιδικές δίαιτες (συνήθως κάτω των 800kcal) ή σε δίαιτες που δίνουν μια μη ισορροπημένη αναλογία θρεπτικών συστατικών. Οι αρνητικές συνέπειες όμως, όπως βλέπουμε και στο πιο πάνω παράδειγμα, είναι αρκετές και μπορούν να βάλουν ακόμη και σε κίνδυνο την υγεία μας. Μερικά από τα προβλήματα που μπορούν να εμφανιστούν είναι: ξηρότητα δέρματος, απώλεια μαλλιών, δυσκοιλιότητα, γαστρεντερικές διαταραχές, αναιμίες, υπογονιμότητα, κ.α.
Πέρα από τα αρνητικά συμπτώματα, τις πλείστες φορές το τελικό αποτέλεσμα είναι να επανακτάται το χαμένο βάρος. Μετά από μια στερητική μέθοδο αδυνατίσματος, ειδικά όταν έχει μεγάλη διάρκεια, το άτομο δεν είναι σε θέση να διατηρήσει το βάρος του, εφόσον δεν έχει υιοθετήσει τις σωστές συνήθειες που συντελούν στην μακροπρόθεσμη διατήρηση του. Επίσης, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το άτομο να βρεθεί με πιο αυξημένο βάρος από το αρχικό για τους εξής λόγους: α) Σε πολύ υποθερμιδικές δίαιτες υπάρχει πιθανότητα για μεγάλες απώλειες μυϊκής μάζας β) Όπως φαίνεται μέσα από έρευνες, κατά την επαναπρόσληψη βάρους επανακτάται μεγαλύτερο ποσοστό λίπους και λιγότερη μυϊκή μάζα σε σχέση με αυτά που χάθηκαν με την απώλεια βάρους. Η απώλεια μυϊκής μάζας και η επανάκτηση λίπους μειώνουν τον βασικό μεταβολισμό με αποτέλεσμα το άτομο είναι ακόμη πιο ευάλωτο στην πρόσληψη βάρους.
Τελικά νιώθοντας ανίκανος κάποιος να τα «καταφέρει», γεμίζει με αισθήματα απογοήτευσης και χάνει το κίνητρό του στο να ακολουθήσει ξανά ένα πρόγραμμα διατροφής.
Ποιος είναι λοιπόν ο σωστός τρόπος για απώλεια βάρους;
Για αρκετούς ο ρυθμός απώλειας 0,5–1 kg, που προτείνεται από τους ειδικούς είναι μη ικανοποιητικός ή τους φαίνεται πολύ χρονοβόρα διαδικασία. Επίσης, η αντίληψη ότι υπάρχουν τροφές που παχαίνουν (πχ οι αμυλούχες τροφές όπως ψωμί), κάνει τα άτομα πιο δύσπιστα στο να ακολουθήσουν μια ισορροπημένη διατροφή που παρέχει ποικιλία τροφών.
Ωστόσο, ένας ήπιος περιορισμός θερμίδων στα πλαίσια της μεσογειακής διατροφής, σε συνδυασμό με τακτική άσκηση, επιτυγχάνει σημαντικά αποτελέσματα στην μείωση βάρους, καθώς και στην βελτίωση της υγείας. Επίσης, η ταυτόχρονη εφαρμογή τεχνικών τροποποίησης διατροφικής συμπεριφοράς από καταρτισμένους επαγγελματίες υγείας έχει φανεί από έρευνες ότι δίνει μόνιμα αποτελέσματα, εφόσον συντελεί στην μακροπρόθεσμη διατήρηση βάρους.
Γιατί λοιπόν να βάζουμε τον εαυτό μας σε μια στερητική και ψυχοφθόρο δοκιμασία που βασίζεται απλά και μόνο σε ένα αριθμό που δεν είναι καν πραγματικός; Μήπως είναι καιρός να επενδύσουμε σε μια προσπάθεια που θα κινείται πάνω σε γερές βάσεις;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι, έμμεσοι ή άμεσοι, για τους οποίους κάποιος πρέπει να καθιερώσει την μεσογειακή διατροφή και να κρατήσει τα φυσιολογικά όρια απώλειας βάρους. Ας τα δούμε επιγραμματικά πιο κάτω:
- Υγεία! Μια μικρή απώλεια βάρους της τάξης του 5-10%, φαίνεται να παρέχει σημαντικά οφέλη για την υγεία, εφόσον μειώνει τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και διαβήτη. Επίσης, η μεσογειακή διατροφή φαίνεται να έχει σημαντικά οφέλη σε σωματικό και σε ψυχικό επίπεδο, όπως καλύτερη σωματική λειτουργία, καλύτερη συναισθηματική κατάσταση, ζωτικότητα και γενική σωματική υγεία.
- Πραγματική απώλεια λίπους: Μετά από μια στερητική δίαιτα ο αριθμός που βλέπουμε στην ζυγαριά, κατά το μεγαλύτερο μέρος αφορά υγρά, μυϊκή μάζα ή ακόμη και οστική μάζα και λιγότερο λίπος! Αντιθέτως, ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής, με μέτριο περιορισμό θερμίδων, στοχεύει κυρίως στην απώλεια του σωματικού λίπους.
- Διατήρηση μυϊκής μάζας: Ένα πρόγραμμα διατροφής με ήπιο περιορισμό θερμίδων, με επαρκή ποσότητα πρωτεΐνης, σε συνδυασμό με άσκηση μέτριας έντασης (4-5 φορές την εβδομάδα για τουλάχιστον 30 λεπτά), φαίνεται να είναι πιο επιτυχές, εφόσον συμβάλλει στη διατήρηση της μυϊκής μάζας και επιτυγχάνει καλύτερα αποτελέσματα στην απώλεια λίπους.
- Καλύτερη σωματική αίσθηση: Με ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής παίρνετε πιο πολλή ενέργεια, είστε σε πιο καλά επίπεδα ενυδάτωσης και έτσι το σώμα σας βρίσκεται σε καλύτερη φυσική κατάσταση. Επίσης, ας μην κρίνουμε την βελτίωση του σώματος μόνο από την ζυγαριά! Μπορεί η ζυγαριά να μην δείχνει μεγάλη απώλεια, δεν θα πρέπει όμως να σας ανησυχεί εάν οι πόντοι λιγοστεύουν και τα ρούχα φαρδαίνουν!
- Κοινωνική ζωή: Ο ήπιος περιορισμός θερμίδων σας επιτρέπει να έχετε ένα καθημερινό έλεγχο σε ότι αφορά την ποσότητα, το είδος και την ποιότητα του φαγητού. Αποκτώντας αυτό τον έλεγχο, σας δίνεται η δυνατότητα να είστε παρόν σε κοινωνικές περιστάσεις και να απολαμβάνετε ένα φιλικό, επαγγελματικό ή οικογενειακό τραπέζι χωρίς τύψεις!
- Ποικιλία στις τροφές: Όσο πιο στερητική είναι μια δίαιτα τόσο πιο μικρή ποικιλία τροφών υπάρχει. Μια ήπια υποθερμιδική δίαιτα, παρέχει μεγαλύτερη ποικιλία τροφίμων, δίνει επαρκείς ποσότητες θρεπτικών συστατικών και σας δίνει την δυνατότητα να απολαμβάνετε αγαπημένα σας φαγητά.
- Αυτοσυγκράτηση: Ο έλεγχος στο είδος και την ποσότητα του φαγητού που θα καταναλωθεί, σχετίζεται σημαντικά με τον βαθμό πείνας που μπορεί να έχει κάποιος. Σίγουρα όσο πιο χαμηλές θερμίδες έχει μια δίαιτα τόσο πιο λίγη αυτοσυγκράτηση θα έχετε γιατί απλά θα πεινάτε πολύ! Με ένα ήπιο περιορισμό θερμίδων, η πείνα σας θα είναι σε πιο ελεγχόμενα επίπεδα και θα είστε σε καλύτερη θέση να σκεφτείτε αν όντως αξίζει να κάνετε την «παρανομία». Έτσι είστε πιο συγκρατημένοι, κάτι που θα κάνει την προσπάθεια σας να έχει διάρκεια!
- Αίσθημα ικανοποίησης: Το αίσθημα της αυτοσυγκράτησης θα σας δώσει από μόνο του ένα αίσθημα ικανοποίησης! Τίποτα δεν αποκτιέται χωρίς προσπάθεια και σίγουρα το να μπει κάποιος στην διαδικασία να αλλάξει τις διατροφικές του συνήθειες και όχι απλά να βασιστεί σε μια γρήγορη μέθοδο, είναι κάτι πολύ σπουδαίο, πόσο μάλλον το να καταφέρει τελικά, μέσα από ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής, να πετύχει τον στόχο του!
- Καλύτερη ποιότητα ζωής γενικά: Η διατροφή είναι ένα σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητας σας. Το να τρέφεστε υγιεινά απολαμβάνοντας ταυτόχρονα το φαγητό σας χωρίς να νιώθετε ιδιαίτερες στερήσεις, το να μπορείτε να έχετε αυτοσυγκράτηση, σας κάνει να έχετε καλύτερη διάθεση, νιώθετε ευεξία και τελικά έχετε μια καλύτερη σχέση με τον εαυτό σας και τους γύρω σας!
Επιλέγοντας λοιπόν τον δρόμο προς μια σωστή/ασφαλή αλλά και σταθερή απώλεια βάρους, σίγουρα χρειάζεται χρόνο και προσπάθεια. Στην ουσία όμως κερδίζετε χρόνο επειδή είναι πιο εύκολο να σας δώσει μόνιμα αποτελέσματα και να γίνει τρόπος ζωής. Επίσης, σας δίνεται η δυνατότητα να απολαύσετε, να χαρείτε, να μυρίσετε, να γευτείτε, να ζείτε τις μέρες σας χωρίς ενοχές, στερήσεις και ότι άλλο σας «τρώει» την καθημερινότητά σας.
Έτσι όταν επιζητήσετε την αλλαγή μην «πιαστείτε» από μια μέθοδο που βασίζεται απλά σε ένα αριθμό. Δώστε χρόνο στον εαυτό σας, φανταστείτε το σώμα σας σαν ένα παιδί που χρειάζεται καθημερινή αγάπη και φροντίδα ή σαν ένα σπίτι που για να αντέξει στον χρόνο θέλει γερά θεμέλια. Χτίστε μια σωστή διατροφή νιώθοντας όμορφα κάθε μέρα!
Βιβλιογραφία:
- Ramage S1, Farmer A, Apps Eccles K, Mc Cargar L. Healthy strategies for successful weight loss and weight maintenance: a systematic review. Appl Physiol Nutr Metab. 2014 Jan;39(1):1-20. doi: 10.1139/apnm-2013-0026. Epub 2013 Nov 4.
- Lagerros YT1, Rössner S., Obesity management: what brings success? Therap Adv Gastroenterol. 2013 Jan;6(1):77-88. doi: 10.1177/1756283X12459413.
- Santarpia L1, Contaldo F, Pasanisi F. Body composition changes after weight-loss interventions for overweight and obesity. Clin Nutr. 2013 Apr;32(2):157-61. doi: 10.1016/j.clnu.2012.08.016. Epub 2012 Aug 30.
- Siervo M1, Faber P, Gibney ER, Lobley GE, Elia M, Stubbs RJ, Johnstone AM. Use of the cellular model of body composition to describe changes in body water compartments after total fasting, very low calorie diet and low calorie diet in obese men. Int J Obes (Lond). 2010 May;34(5):908-18. doi: 10.1038/ijo.2010.9. Epub 2010 Feb 9.
- Landaeta-Díaz L1,Fernández JM, Da Silva-Grigoletto M, Rosado-Alvarez D, Gómez-Garduño A, Gómez-Delgado F, López-Miranda J, Pérez-Jiménez F,Fuentes-Jiménez F. Mediterranean diet, moderate-to-high intensity training, and health-related quality of life in adults with metabolic syndrome. Eur J Prev Cardiol. 2013 Aug;20(4):555-64. doi: 10.1177/2047487312445000. Epub 2012 Apr 10
- Beavers KM1,Lyles MF, Davis CC, Wang X, Beavers DP, Nicklas BJ. Is lost lean mass from intentional weight loss recovered during weight regain in postmenopausal women? Am J Clin Nutr. 2011 Sep;94(3):767-74. doi: 10.3945/ajcn.110.004895. Epub 2011 Jul 27.
- Carbone JW1,Margolis LM, McClung JP, Cao JJ, Murphy NE, Sauter ER, Combs GF Jr, Young AJ, Pasiakos SM. Effects of energy deficit, dietary protein, and feeding on intracellular regulators of skeletal muscle proteolysis. FASEB J. 2013 Dec;27(12):5104-11. doi: 10.1096/fj.13-239228. Epub 2013 Aug 21.
- Pasiakos SM1,Vislocky LM, Carbone JW, Altieri N, Konopelski K, Freake HC, Anderson JM, Ferrando AA, Wolfe RR, Rodriguez NR. Acute energy deprivation affects skeletal muscle protein synthesis and associated intracellular signaling proteinsin physically active adults. J Nutr. 2010 Apr;140(4):745-51. doi: 10.3945/jn.109.118372. Epub 2010 Feb 17.
- Donnelly JE1,Jakicic J, Gunderson S., Diet and body composition. Effect of very low calorie diets and exercise. Sports Med. 1991 Οct;12(4):237-49.